Pazarlama stratejileri, ürün ya da hizmetlerin hedef kitlelere daha kolay ulaşabilmesi ve istenen etkiyi yaratabilmesi açısından oldukça önemlidir. Bu nedenle pazarlama sürecinde kullanılan yöntemler de önemli bir rol oynar. IKEA etkisi ise pazarlama stratejilerinde kullanılan yöntemlerden biridir ve adı ilk duyulduğunda genellikle yalnızca mobilya ve benzeri ürünlerle ilişkilendirilir.
Ancak IKEA etkisi aslında son derece geniş bir yelpazede, çeşitli sektörlerde uygulanabilen bir pazarlama yöntemidir. Farklı sektörlerde önemli sonuçlar elde edilmesini sağlayan bu yöntem hem Türkiye’de hem de dünya genelinde yaygın olarak bilinir ve kullanılır.
IKEA Etkisi Nedir?
IKEA effect olarak da bilinen IKEA etkisi aslında verilen değerle alakalı olan bir kavramdır. Kullanıcıların bir ürünün üretilmesi, gelişmesi ve son haline ulaşması aşamasına kadar gerçekleşen adımların herhangi bir kısmında ya da daha fazlasında katkı sağlamış olan kişilerin ortaya çıkan ürüne normalden daha fazla değer vermelerini içerir.
IKEA etkisinde aslında tüketicinin ürüne sağladığı katkı arttıkça, ürüne verdiği değer de aynı oranda artar. IKEA etkisi tanımı açısından da görüldüğü gibi yalnızca mobilya için değil herhangi bir ürünün pazarlamasında kullanılabilecek bir yöntemdir.
IKEA Etkisi Örnekleri Nelerdir?
Bir pazarlama yöntemi olan IKEA etkisi ile kullanıcılar içerisinde emeklerinin olduğu ürünlere daha fazla değer verir. Bu da hem ürünün kullanıcı gözünde değerini artırır hem de daha fazla kullanıcı tarafından tercih edilmelerini sağlar. IKEA etkisi örnekleri de bu açıdan incelendiğinde ürünlere ve markaya kattığı değeri de ortaya koymuş olur.
En belirgin, en net IKEA etkisi örneklerinden biri 1940’lı yıllara dayanır. Bu dönemde piyasaya sunulan hazır kek karışımları, kadınların çok pratik bir şekilde kek yapabilmelerine olanak sağlayan bir hizmet sunuyordu. Keki hazırlamak için paketten çıkan malzemeleri yalnızca çırpıp pişirmek yeterli oluyordu. Ancak o dönemde kadınlar hiçbir emekleri olmadan yaptıkları bu keki kullandıklarında suçluluk duygusu hissetmeye başladı. Kek karışımına kendilerinden hiçbir şey katmamaları onların bu ürünü tercih etmemelerine sebep oldu.
Marka bu geri bildirim üzerine ürünü yeniden tasarladı ve kek karışımlarına ‘bir yumurta ekleyin’ ya da ‘bir su bardağı süt ekleyin’ gibi talimatlar ekledi. Bu küçük değişiklikler, arzu edilen etkiyi yarattı ve kadınlar, kendi katkıda bulundukları bu hazır kek paketlerini yoğun bir şekilde tercih etmeye başladılar. Bu başarının ardından, hazır çorbalar, pasta tarifleri ve soslar gibi diğer ürün çeşitleri de kısa sürede popülerlik kazandı.
Neden İkea Etkisi?
Kullanıcıların çoğu bu fenomenin neden IKEA etkisi olarak isimlendirildiğini bilmez. Bu tanımlamanın sebebi aslında mobilya ile doğrudan alakalı değildir. İsveç markası olan IKEA’nın ürünlerini demonte olarak sunması ve kullanıcıların bu ürünleri evlerine götürüp monte etmeleriyle tamamlanması bu ismin verilmesinin asıl sebebidir.
IKEA etkisi bir yandan kişinin kendi katkısını ön plana çıkarma ihtiyacının bir sonucu olarak da görülebilir. Kullanıcılar kendi katkıları olan ürünlere, katkıları olmayan bire bir aynı ürünlere göre daha fazla değer verirler. Bu da kullanıcıların kendi çabalarının sonucunun onlara daha değerli geldiğini gösterir.
Örneğin, IKEA’dan aldığınız bir çalışma masasını tüm parçaları hazır ancak demonte olarak aldınız. Eve geldiğinizde buna bir emek, çaba ve beceri sarf ederek monte ettiniz ve aslında onu en son kullanılabilir duruma siz getirdiniz. Bu da sizin ürüne olan bakış açınızı ve ona verdiğiniz değeri artırmış oldu. Pazarlamada IKEA etkisinin beklenenden de fazla olması, bu tarz ürünlerin piyasada oldukça fazla yer almasına ve her sektörden görülmesine de sebep olmuştur.
